हवामान बदल, प्रदूषण, थंड पाणी, किंवा वारंवार थंड पदार्थ खाल्ल्यामुळे सर्दी आणि खोकला होणे ही सामान्य बाब आहे. फार काही औषध न घेता, घरात सहज उपलब्ध असलेल्या नैसर्गिक घटकांनी आपण सर्दी-खोकल्यावर नियंत्रण मिळवू शकतो. यामुळे शरीरावर कोणताही साइड इफेक्ट न होता आराम मिळतो.
१. हळद आणि दूध
कसा वापरायचा?
१ कप गरम दूधात १ चमचा हळद टाका आणि रात्री झोपण्यापूर्वी प्या.
फायदा: हळद हे नैसर्गिक अँटीसेप्टिक आहे. सर्दी व खोकल्यामुळे होणारी गळा खवखव आणि सायनस सूज कमी होते.
२. आले-तुळशीचा काढा
साहित्य:
५-७ तुळशीची पाने
१ इंच आले
१ चमचा मध
२ कप पाणी
कृती:
पाण्यात तुळशी, आले उकळा. गाळून घ्या आणि त्यात मध घालून सकाळ-संध्याकाळ प्या.
फायदा: घसा मोकळा होतो, खोकला थांबतो आणि प्रतिकारशक्ती वाढते.
३. कांद्याचा रस आणि मध
कसा वापरायचा?
१ चमचा कांद्याचा रस आणि १ चमचा मध एकत्र करून दिवसातून दोनदा घ्या.
फायदा: खोकल्यासाठी हा अत्यंत प्रभावी उपाय आहे. छातीतील कफ ढिला होतो.
४. मध आणि लिंबाचा रस
कृती:
१ चमचा मध + ५-६ थेंब लिंबाचा रस एकत्र करून सकाळी रिकाम्या पोटी घ्या.
फायदा: घसा कोरडा पडणे, खवखव, आणि सर्दी यावर उपयोगी. लिंबामुळे व्हिटॅमिन C मिळते.
५. लसूण आणि तीळतेल
कसा वापरायचा?
२ लसूण पाकळ्या आणि १ चमचा तीळतेल गरम करून झोपण्यापूर्वी पायांच्या तळव्याला मालिश करा.
फायदा: शरीरातील उष्णता संतुलित होते, घसा मोकळा होतो आणि सर्दी लवकर बरी होते.
६. गरम सूप किंवा गरम पाणी
उपयोग:
दर २-३ तासांनी गरम पाणी प्या किंवा सूप घ्या. यामुळे घसा कोरडा पडत नाही आणि कफ सैल होतो.
७. वाफ घेणे (Steam)
कृती:
गरम पाण्यात थोडं पुदिनाचं तेल किंवा अजवाइन टाकून वाफ घ्या.
फायदा: नाक बंद होणे, डोकेदुखी, आणि सायनसमध्ये उपयोगी. कफ बाहेर पडतो.
८. अजवाइन व गुड घालून काढा
कृती:
१ चमचा अजवाइन + १ छोटा तुकडा गूळ २ कप पाण्यात उकळा. गरम गरम प्या.
फायदा: छातीतील कफ कमी करतो आणि खोकला कमी होतो.
टाळा हे पदार्थ:
थंड पदार्थ (आईस्क्रीम, कोल्ड्रिंक्स)
दही आणि पनीर रात्री
भरपूर साखर
हवेत थेट संपर्क – उबदार कपडे घाला
निष्कर्ष
औषधांपेक्षा काहीवेळा घरगुती उपाय अधिक प्रभावी ठरतात, विशेषतः सर्दी-खोकल्यासारख्या सौम्य त्रासांवर. आपल्या स्वयंपाकघरातच औषधांचा खजिना आहे – फक्त योग्य वापर करून बघा!
