दिवाळी म्हटलं की आनंद, दिवे, सजावट आणि अर्थातच — स्वादिष्ट फराळ! चकली, करंजी, लाडू, चिवडा, शंकरपाळे… या पदार्थांशिवाय दिवाळीची कल्पनाच करता येत नाही. पण सणानंतर अनेकदा लोकांना वजन वाढणे, ऍसिडिटी, आणि तेलकट अन्नामुळे होणारे त्रास जाणवतात. त्यामुळे आजच्या काळात प्रश्न आहे — “दिवाळीचा फराळ चविष्ट कसा बनवायचा, पण आरोग्यदायीही ठेवायचा?”
चला जाणून घेऊ या काही सोपे आणि स्मार्ट उपाय, ज्यामुळे तुम्ही दिवाळी फराळात तेल कमी वापरूनही त्याचा स्वाद आणि कुरकुरीतपणा कायम ठेवू शकता.
Table of Contents
दिवाळी फराळ करताना तेल कमी वापरण्याचे 10 स्मार्ट उपाय
१. तळण्याऐवजी बेकिंगचा पर्याय वापरा
पूर्वी फराळ म्हणजे तळलेले पदार्थ — पण आता काळ बदलला आहे. ओव्हनमध्ये बेक करूनही चविष्ट फराळ तयार करता येतो. उदाहरणार्थ, चकली, शंकरपाळे किंवा नमकीन मिश्रण ओव्हनमध्ये कमी तेलात बेक करता येतात.
बेकिंगसाठी फक्त थोडंसं तेल वापरा, म्हणजे पदार्थ कोरडे होत नाहीत. तापमान योग्य ठेवणे महत्त्वाचं — साधारण १८०°C ते २००°C दरम्यान ठेवा. बेक केलेले पदार्थ अधिक हलके, कमी तेलकट आणि पचायला सोपे असतात.
२. एअर फ्रायरचा वापर करा
एअर फ्रायर ही आधुनिक स्वयंपाकघरातील क्रांती आहे! त्यात फारच कमी तेल वापरून तळण्यासारखा परिणाम मिळतो. तुम्ही करंजी, चकली, चिवडा, किंवा बटाटा वेफर्स सुद्धा एअर फ्रायरमध्ये करू शकता.
एअर फ्रायरमध्ये गरम हवेचा प्रवाह वापरून पदार्थ कुरकुरीत होतात. त्यामुळे तेलाची गरज जवळपास ८०-९०% कमी होते. शिवाय, साफसफाईसुद्धा सोपी आणि वेळही वाचतो.
३. ऑइल ब्रश वापरा
तळताना किंवा भाजताना थेट तेल ओतण्याऐवजी ऑइल ब्रश वापरा. यामुळे तुम्हाला नेमकं जितकं तेल लागतं तितकंच वापरता येतं. ब्रशने तेलाचा हलका थर दिल्यास पदार्थ कुरकुरीत होतात आणि तेल शोषण कमी होतं.
हा उपाय चकली, थालिपीठ, आणि भाज्या परतताना सुद्धा प्रभावी आहे. बाजारात सिलिकॉन ऑइल ब्रश सहज मिळतो आणि तो पुन्हा पुन्हा वापरता येतो.
४. चवीसाठी नट्स आणि मसाले वापरा
अनेकदा लोक म्हणतात की कमी तेल वापरल्याने चव कमी होते. पण खरं म्हणजे, योग्य मसाले आणि नट्स वापरल्यास पदार्थ अधिक चवदार होतात. बदाम, काजू, शेंगदाणे, तीळ, ओवा, जिरे, आणि धने हे चवीसह पौष्टिकताही देतात.
उदाहरणार्थ, चिवड्यात तळलेल्या शेंगदाण्याऐवजी कोरडे भाजलेले शेंगदाणे वापरा. त्यात थोडं तूप आणि मसाला घालून हलकं परतल्यास स्वाद टिकून राहतो.
५. तुपाचा मर्यादित वापर
फराळात तुपाचा सुवास अनिवार्य आहे, पण जास्त तूप वापरल्याने पदार्थ ग्रीसी होतात. त्यामुळे तूप फक्त शेवटी “फ्लेवरिंग” म्हणून वापरा. लाडूत, शंकरपाळ्यात किंवा करंजीत फक्त थोडं तूप पुरेसं असतं.
जास्त तूप न वापरता पदार्थ ताजे ठेवण्यासाठी ते थंड झाल्यावर हवाबंद डब्यात साठवा. यामुळे पदार्थ कुरकुरीत राहतात आणि तेलकटपणा कमी होतो.
६. ओव्हन टोस्टिंग आणि ड्राय रोस्टिंग वापरा
काही फराळाचे पदार्थ जसे की चिवडा किंवा पातळ पोहे, हे ड्राय रोस्टिंग पद्धतीने तयार करता येतात. या पद्धतीत तेलाची आवश्यकता अत्यल्प असते. फक्त थोडंसं तेल घालून मसाले परतायचे आणि बाकीचे घटक भाजायचे.
तसंच, काजू-बदाम सुद्धा ओव्हनमध्ये टोस्ट केल्यास त्यांची चव वाढते आणि तेलाची गरज राहत नाही. या छोट्या बदलांनी फराळ अधिक हलका आणि आरोग्यदायी बनतो.
७. घरगुती तूप आणि फिल्टर्ड तेल वापरा
जर तुम्हाला तेल पूर्णपणे कमी करता येत नसेल, तरीही आरोग्यदायी तेल निवडा. घरगुती बनवलेलं तूप, फिल्टर्ड सरसों तेल, किंवा कोल्ड-प्रेस्ड तेल हे बाजारातील रिफाइंड ऑइलपेक्षा चांगले असतात.
यामध्ये ट्रान्सफॅट्स कमी असतात आणि शरीरासाठी फायदेशीर असतात. शिवाय, असे तेल पदार्थांना नैसर्गिक सुवास देतात आणि पचायलाही हलके असतात.
८. फराळाचे प्रमाण कमी ठेवा
सण म्हटलं की आपण अनेक पदार्थ एकाच वेळी करतो. पण प्रत्येक पदार्थ मोठ्या प्रमाणात तयार करण्याची गरज नाही. थोडं प्रमाणात, पण हेल्दी पद्धतीने बनवलेला फराळ अधिक चांगला.
कमी प्रमाणात बनवल्याने तेलाचा वापरही आपोआप कमी होतो आणि वाया जाणं टळतं. शिवाय, ताजं खाल्लं की चवही अधिक लागते.
९. तळताना तापमान नियंत्रण ठेवा
तळताना तेलाचं तापमान योग्य असणं महत्त्वाचं आहे. तेल जास्त गरम झालं तर पदार्थ बाहेरून जळतात आणि आतून कच्चे राहतात. तेल थंड झालं तर पदार्थ जास्त तेल शोषतात.
मध्यम आचेवर तळल्यास पदार्थ कुरकुरीत आणि कमी तेलकट होतात. हे छोटेसे तापमानाचे नियंत्रण आरोग्य आणि चवीसाठी फायदेशीर आहे.
१०. हेल्दी पर्याय निवडा
आजकाल बाजारात अनेक हेल्दी पर्याय उपलब्ध आहेत — मल्टीग्रेन पीठ, ओट्स पीठ, किंवा बाजरीचे पीठ वापरून फराळाचे पदार्थ बनवा. हे फक्त कमी तेलात शिजत नाहीत, तर पौष्टिकताही वाढवतात.
उदाहरणार्थ, ओट्स शंकरपाळे किंवा बाजरीची चकली हे उत्तम पर्याय आहेत. हे पदार्थ कुरकुरीत लागतात आणि तेलाशिवायही उत्तम होतात.
शेवटी काही उपयुक्त टिप्स
- फराळ तयार झाल्यानंतर पेपर टॉवेलवर ठेवून अतिरिक्त तेल शोषून घ्या.
- ताजे आणि हलके स्नॅक्स जसे की भाजलेले मखाने, खारी, किंवा बेक केलेले लाडू यांचा समावेश करा.
- पाण्याचं सेवन वाढवा, कारण ते शरीरातील तेलकटपणा कमी करण्यास मदत करतं.
- आणि सर्वात महत्त्वाचं – फराळाचा आनंद अपराधीपणाशिवाय घ्या. सण म्हणजे आनंद, आणि आरोग्यदायी सवयी म्हणजे टिकाऊ सुख!
निष्कर्ष
दिवाळी हा फक्त गोडधोड आणि फराळाचा सण नाही, तर आपल्या कुटुंबासोबत आनंद वाटण्याचा काळ आहे. या सणात थोडेसे स्मार्ट बदल करून आपण चव आणि आरोग्य दोन्ही जपू शकतो.
थोडं कमी तेल, थोडं अधिक नियोजन, आणि थोडं प्रेम — एवढंच पुरेसं आहे आरोग्यदायी फराळासाठी. चला तर मग, या दिवाळीत आरोग्य आणि स्वाद दोन्हींचा उत्सव साजरा करूया!
