रक्षाबंधन 2025 शुभ मुहूर्त, परंपरा आणि महत्व

रक्षाबंधन हा भारतातील सर्वात प्रेमळ आणि भावनिक सणांपैकी एक आहे. हा सण केवळ भाऊ-बहीण यांच्यातील प्रेम आणि आपुलकी दर्शवत नाही, तर आपली संस्कृती, परंपरा आणि कौटुंबिक नाती यांचाही गौरव करतो. दरवर्षी श्रावण महिन्यातील पौर्णिमेला हा सण साजरा केला जातो.

2025 मध्ये रक्षाबंधन 9 ऑगस्ट, शनिवार या दिवशी आहे. हा दिवस संपूर्ण देशभरात आनंद, उत्साह आणि प्रेमाने साजरा केला जाणार आहे.

रक्षाबंधनाचा इतिहास आणि उत्पत्ती

रक्षाबंधनाची परंपरा खूप जुनी आहे. याचा उल्लेख महाभारत, पुराणे आणि अनेक ऐतिहासिक कथांमध्ये सापडतो. ‘रक्षा’ म्हणजे संरक्षण आणि ‘बंधन’ म्हणजे नातं. म्हणजेच, या दिवशी बहिण भावाच्या हातावर राखी बांधून त्याच्या दीर्घायुष्य, आरोग्य आणि संरक्षणासाठी प्रार्थना करते. भाऊ तिला आयुष्यभर सुरक्षित ठेवण्याचे वचन देतो.

महाभारतातील एक प्रसिद्ध कथा सांगते की, जेव्हा भगवान श्रीकृष्णाचा हात कापला गेला तेव्हा द्रौपदीने आपल्या साडीचा तुकडा फाडून त्याच्या हातावर बांधला. त्या वेळी श्रीकृष्णाने तिचे रक्षण करण्याचे वचन दिले. याच घटनेतून रक्षाबंधनाच्या संकल्पनेला महत्त्व मिळाले.

इतिहासातही अनेक राण्यांनी आणि स्त्रियांनी राखी पाठवून राजांकडून संरक्षणाची हमी मिळवली. यामुळे हा सण फक्त कौटुंबिक मर्यादेत राहिला नाही, तर सामाजिक आणि राजकीय दृष्ट्याही महत्त्वाचा ठरला.

रक्षाबंधनाचे धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व

रक्षाबंधन हा केवळ एक सण नसून आपल्या संस्कृतीचा एक जिवंत भाग आहे. हा सण भावंडांच्या प्रेमाचा उत्सव आहे. बहिणी आपल्या भावाला राखी बांधताना गोड पदार्थ देते, त्याच्या आरोग्य आणि आनंदासाठी प्रार्थना करते. भाऊ तिची भेटवस्तू आणि आशीर्वादाने खुश ठेवतो.

या दिवशी कुटुंब एकत्र येतात. नाती घट्ट होतात. घरात आनंदाचे वातावरण असते. लहान मुलांना राखी बांधण्याचा आनंद, गिफ्ट्स मिळण्याची उत्सुकता आणि मोठ्यांना एकत्र बसून गप्पा मारण्याचा आनंद मिळतो.

रक्षाबंधन 2025 शुभ मुहूर्त

2025 मध्ये रक्षाबंधन 9 ऑगस्ट रोजी आहे. या दिवशी शुभ मुहूर्त पाहून राखी बांधणे अत्यंत लाभदायक मानले जाते. पंचांगानुसार, पौर्णिमा तिथी आणि शुभ वेळेतच राखी बांधावी.

• राखी बांधण्याची तारीख – शनिवार, 9 ऑगस्ट 2025
• पौर्णिमा तिथी सुरू – सकाळी 10:30, 9 ऑगस्ट 2025
• पौर्णिमा तिथी समाप्त – सकाळी 08:15, 10 ऑगस्ट 2025
• राखी बांधण्याचा शुभ मुहूर्त – दुपारी 12:15 ते सायंकाळी 07:30 (७ तास १५ मिनिटे)
• भद्रा कालावधी – सकाळी 05:20 ते 11:50 (या काळात राखी बांधू नये)

टीप: शक्यतो भद्रा काळात राखी बांधणे टाळावे. शुभ मुहूर्तात राखी बांधल्यास अधिक चांगले फळ मिळते.

रक्षाबंधन साजरे करण्याची पारंपरिक पद्धत

रक्षाबंधनाची सुरुवात सकाळी स्नान करून, नवीन कपडे घालून केली जाते. घरात पूजा मांडणी केली जाते. गोड पदार्थ, राख्या, नारळ, तांदूळ, फुलं, आणि आरतीसाठी थाळी तयार केली जाते.

पद्धत:

1. बहिण भावाच्या कपाळावर कुंकू आणि अक्षता लावते.
2. आरती करते आणि त्याच्या दीर्घायुष्याची प्रार्थना करते.
3. उजव्या हातावर राखी बांधते.
4. गोड पदार्थ खाऊ घालते.
5. भाऊ तिला भेटवस्तू आणि संरक्षणाचे वचन देतो.

या सणाचा आनंद फक्त घरीच नाही, तर समाजात आणि मित्रपरिवारातही पसरतो.

रक्षाबंधनाचे बदलते रूप

आजच्या काळात रक्षाबंधन फक्त भाऊ-बहिणीतच मर्यादित राहिलेले नाही. अनेक ठिकाणी मुली आपल्या मैत्रिणींना, सखी-भावंडांना किंवा ज्या व्यक्ती त्यांचे रक्षण करतात त्यांनाही राखी बांधतात. यामुळे या सणाचा अर्थ आणखी व्यापक झाला आहे.

काही शाळा आणि संस्थांमध्येही मुलं-मुली एकमेकांना राखी बांधून एकता आणि सौहार्दाचा संदेश देतात. पर्यावरणपूरक राख्यांचा वापर वाढला आहे. यामुळे निसर्गाची काळजी घेण्याचा संदेशही दिला जातो.

रक्षाबंधनाशी संबंधित कथा आणि श्रद्धा

रक्षाबंधनाबद्दल अनेक सुंदर कथा सांगितल्या जातात.

• बलिराजा आणि भगवान विष्णू – बलिराजाने विष्णूला वचन दिले होते की ते त्याच्या राज्यात राहतील. लक्ष्मीदेवीने बलिराजाला राखी बांधून विष्णूला परत नेले.
• संत कबीरांची कथा – एका विधवेने संत कबीरांना राखी बांधून त्यांना आपला भाऊ मानले.
  या कथा दाखवतात की रक्षाबंधन केवळ रक्ताच्या नात्यापुरते मर्यादित नाही.

रक्षाबंधन 2025 साठी तयारीच्या टिप्स

• आधीच सुंदर राख्या खरेदी करा किंवा घरच्या घरी तयार करा.
• भेटवस्तू निवडताना बहिणीच्या आवडीची काळजी घ्या.
• गोड पदार्थ घरीच बनवा.
• राखी बांधताना शुभ मुहूर्ताचे पालन करा.
• शक्य असल्यास पर्यावरणपूरक वस्तू वापरा.

निष्कर्ष

रक्षाबंधन हा आपल्या संस्कृतीचा, नात्यांचा आणि प्रेमाचा उत्सव आहे. 2025 मध्ये हा सण 9 ऑगस्टला आहे. शुभ मुहूर्तात राखी बांधल्यास याचा लाभ वाढतो. या दिवशी आपुलकीने आणि आनंदाने नातं जपणं हेच खरे रक्षाबंधनाचे सार आहे.
भाऊ-बहिणींचे हे पवित्र नातं केवळ एक दिवस नव्हे, तर आयुष्यभर प्रेम आणि संरक्षणाची ग्वाही देत राहतं.